نگاهی به فستیوال کن امسال |جشنواره ای علیه ملی گرایان افراطی

محمد حسن گودرزی : روز شنبه، هفتاد و دومین دوره جشنوراه فیلم کَن در فرانسه، با شناختن برندگان خود به کار خود پایان داد. در این دوره فیلم اَنگل (Parasite) از کره جنوبی به نخل طلای جشنواره امسال رسید تا سینمای کره جنوبی برای اولین بار برنده این جایزه شود. این برای دومین سال پیاپی بود که فیلمی از سینمای آسیا توانست به این عنوان دست پیدا کند. سال گذشته فیلم ژاپنی دزدان فروشگاه (Shoplifters) توانسته بود به این موفقیت برسد.

جشنواره فیلم کن برای اولین بار در شهر کن در جنوب فرانسه در سپتامبر ۱۹۳۹ برگزار شد اما تا پایان جنگ جهانی دوم برگزاری دوباره این جشنواره متوقف بود. جشنواره فیلم کن در سال ۱۹۴۶ با حمایت وزارت خارجه فرانسه بار دیگر راه‌اندازی شد اما این جشنواره سینمایی در سال‌های ۱۹۴۸ و ۱۹۵۰ به علت مشکل بودجه برگزار نشد. از سال ۱۹۵۵ میلادی، نخل طلا به عنوان جایزه اصلی جشنواره کن معرفی شد. موقعیت جشنواره کن در سال‌های دهه ۱۹۶۰ در صنعت سینما تثبیت شد و از آن زمان به عنوان یکی از معتبرترین جشنواره فیلم در دنیا در کنار جشنواره های ونیز ایتالیا و برلین آلمان شناخته می‌شود.

در طول دوران برگزاری این جشنواره، صنعت سینما شاهد افراد و شرکت های فیلمسازی بزرگی بوده که در این جشنواره حضور داشته اند. از سوی دیگر با نگاهی به برندگان نخل طلای جشنواره کن می توان دید که در ده سال گذشته تنوع کم سابقه ای در برندگان نخل طلا دیده می شود و از سال 2010 تاکنون کشورهای تایلند، آمریکا، اتریش، فرانسه (دوبار در سال های 2013 و 2015)، ترکیه، بریتانیا، سوئد، ژاپن و در نهایت کره جنوبی برنده نخل طلای کن شده اند. سینمای خاورمیانه هم سه بار برنده جایزه نخل طلایی در جشنواره کن شده که ترکیه 2 بار و ایران یک بار این جایزه را تصاحب کرده اند.

با این همه غیبت نمایندگان ایران، به عنوان بزرگترین تولید کننده فیلم در خاورمیانه در جشنواره امسال بیش از سال گذشته نمود داشت. از ایران هیچ فیلمی در هیچکدام از بخش های جشنواره کن امسال، حتی در بخش فیلم های کوتاه حضور نداشت و این در حالی بود که کشورهایی با سابقه کمتر از ایران در صنعت سینما، مانند سنگاپور و گرجستان در یکی از بخش های جشنواره امسال کن نماینده داشتند.

در جشنواره امسال کن نکته ای که جالب توجه بود حضور تعداد بیشتر فیلم های فرانسوی و آمریکایی در جشنواره امسال و در بخش رقابتی بود. سال گذشته 2 فیلم از آمریکا و 4 فیلم از سینمای فرانسه در بخش اصلی به رقابت پرداخته بودند که امسال این تعداد به 5 فیلم فرانسوی و 3 فیلم آمریکایی رسید. از سویی دیگر تنوع خوبی در بخش رقابتی مشاهده می شد و سینمای کشورهایی مانند چین، سنگال و برزیل هم شاهد حضور نمایندگان خود بودند.

اما بی سابقه ترین اتفاق جشنواره امسال را می توان اعطای جایزه بزرگ جشنواره به یک فیلمساز زن سیاهپوست دانست. ماتی یدوپ (Mati Diop) بازیگر و کارگردان فرانسوی که ریشه سنگالی دارد، توانست برای فیلم آتلانتیکی ها (Atlantics) محصول کشور سنگال جایزه بزرگ را به خود اختصاص دهد. نکته قابل توجه دیگر، اعطای جایزه بهترین بازیگر مرد به آنتونیو باندراس برای فیلم درد و افتخار (Pain and Glory) بود. ارزش این جایزه از انجایی اهمیت پیدا می کند که باندراس در سال های اخیر به دلیل انتخاب های اشتباه خود در هالیوود تا حد زیادی تبدیل به بازیگری فراموش شده تبدیل شده بود.

به طور کلی انتخاب های کن امسال به طور کلی نشان دهند این موضوع بود که جشنواره کن تلاش زیادی کرده در دورانی که بیش از هر دورانی پوپولیسم و ملی گرایی در اروپا رشد کرده خود را به عنوان جشنواره ای برای تمام ملیت ها و سینماگران جهانی معرفی کند و تا حدی بتواند خود را به عنوان مروج چند فرهنگی در صنعت سینمای امروز اروپا نشان دهد.